Hải Vân Quan tọa lạc trên núi Hải Vân thuộc địa giới hành chính của thị trấn Lăng Cô, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế và phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng. Đây là cửa ải quan trọng trấn giữ đường thiên lý có từ thời Lê, đặc biệt đến triều Nguyễn, năm 1826, vua Minh Mạng đã cho tiến hành đặt quan, phái lính, đưa vũ khí đến trấn giữ và xây dựng Hải Vân Quan trở thành một trong những tổ hợp các công trình để phòng thủ cho Kinh đô Huế. Di tích này chứa đựng những giá trị về văn hóa, lịch sử, kiến trúc, quân sự gắn liền với vương triều Nguyễn, đồng thời, đây cũng là thắng cảnh nổi tiếng tạo nên sản phẩm du lịch hấp dẫn, góp phần vào sự phát triển du lịch, dịch vụ của tỉnh Thừa Thiên Huế, thành phố Đà Nẵng và miền Trung. Với những giá trị và vai trò, tầm quan trọng của Hải Vân Quan, ngày 14 tháng 4 năm 2017, công trình này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Quốc gia tại Quyết định số 1531/QĐ-BVHTTDL.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị Hải Vân Quan đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích cấp Quốc gia, ngày 24 tháng 4 năm 2017, Sở VH&TT tỉnh Thừa Thiên Huế và Sở VH&TT thành phố Đà Nẵng đã chủ trì phối hợp với các cơ quan ban ngành thuộc 2 địa phương tiến hành khảo sát, đánh giá thực trạng và thảo luận để thống nhất các nội dung liên quan đến vấn đề này. Theo đó, trong thời gian tới, các cơ quan chức năng của 02 địa phương sẽ phối hợp tham mưu, đề xuất tiến hành triển khai các nhiệm vụ, xây dựng phương án bảo vệ, phát huy giá trị Hải Vân Quan.

Sự kiện Bộ VHTTDL quyết định xếp hạng Hải Vân Quan là Di tích Quốc gia đã khẳng định những giá trị lịch sử, kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu của di tích, đồng thời cũng là sự ghi nhận sự đồng lòng nhất trí của hai tỉnh, thành phố Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng đối với việc giữ gìn, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc.

Để phát huy giá trị của di tích, Thứ trưởng Đặng Thị Bích Liên nhấn mạnh: Trong lịch sử dân tộc, từ khi cha ông ta mở cõi vào phía Nam thì Hải Vân Quan thực sự trở thành một gạch nối hết sức quan trọng trên con đường thiên lý Bắc - Nam. Vị trí xung yếu này là mối quan tâm đặc biệt đối với nhiều triều đại, nơi đây được đánh giá là một vị trí chiến lược cần phải khống chế để tập kết quân đội, đặt đồn kiểm soát cả đường bộ lẫn đường thủy. Đặc biệt, Triều Nguyễn đã đưa vị thế của Hải Vân Quan lên một tầm cao mới trong việc biến nơi đây trở thành một pháo đài quân sự, một cứ điểm phòng thủ từ xa hữu hiệu trong hệ thống phòng thủ quanh Kinh đô Huế… Các công trình và các vết tích còn lại của Hải Vân Quan được xây dựng trên độ cao 490m của ngọn Hải Vân hùng vĩ với tư cách là một công trình kiến trúc thành lũy quân sự đã chứng minh đây thực sự là một trong những quan ải hùng tráng nhất ở Việt Nam.

Đồng thời đồng chí cũng đề nghị tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng đẩy mạnh công tác giới thiệu, tuyên truyền về các giá trị của di tích, qua đó nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ và phát huy các giá trị để di tích trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn. Tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện từng bước dự án tu bổ, tôn tạo gắn liền phát triển du lịch địa phương, đồng thời đầu tư kinh phí, huy động nuồn lực xã hội tham gia bảo vệ di tích. Kiện toàn bộ máy quản lý di tích phù hợp với quy định của pháp luật về phân cấp quản lý di tích, đáp ứng nhu cầu bảo vệ và phát huy giá trị di tích của địa phương trong điều kiện hiện nay.

Tại buổi lễ UBND tỉnh Thừa Thiên Huế và UBND TP. Đà Nẵng đã thống nhất ký kết Bản ghi nhớ phối hợp thực hiện công tác bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Quốc gia Hải Vân Quan với 6 nội dung quan trọng. Trong đó nhấn mạnh việc lãnh đạo hai địa phương phối hợp chỉ đạo xây dựng và ban hành quy chế phối hợp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị Hải Vân quan; phối hợp chỉ đạo việc lập hồ sơ quy hoạch tổng thể tu bổ, tôn tạo, bảo quản và phục hồi di tích Hải Vân quan gắn với phát triển du lịch bền vững…

Cũng tại buổi lễ 2 địa phương cũng đã cắm mốc phân khu di tích Hải Vân Quan.

Một số hình ảnh trao đổi giữa 2 địa phương về Di tích quốc gia Hải Vân Quan

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Dung khẳng định, Hải Vân quan sẽ góp phần phát triển du lịch, dịch vụ của tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng; đồng thời là mắt xích quan trọng kết nối hai vùng du lịch Bắc và Nam Trung Bộ.

Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chức năng tiếp tục phối hợp chặt chẽ với thành phố Đà Nẵng thường xuyên tuyên truyền, giới thiệu di tích; tham mưu, đề xuất việc xây dựng và ban hành quy chế quản lý, bảo vệ, phát huy và khai thác di tích.