Quảng Điền với công tác bảo tồn di sản văn hoá nghệ thuật Bài chòi
Lượt đọc: 950Thời gian: 09:09 - 24/11/2022

Nghệ thuật Bài Chòi là một sản phẩm văn hóa tinh thần độc đáo, một đặc trưng quý của vùng đất Trung bộ Việt Nam. Năm 2017, Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam đã được Unesso ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là di sản chung của 09 tỉnh (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa và Đà Nẵng).

 

Năm 2018, Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã phê duyệt Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Bài Chòi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2019 - 2023 nhằm bảo tồn, tôn vinh và phát huy giá trị di sản Nghệ thuật Bài chòi. Nhằm thực hiện nội dung của Đề án (theo Quyết định số 2706/QĐ-UBND). Thời gian qua, Sở Văn hóa và Thể thao Thừa Thiên Huế đã nỗ lực triển khai các nội dung: kiểm kê di sản văn hóa Bài Chòi trên địa bàn toàn tỉnh, Tổ chức giao lưu trình diễn Bài Chòi tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2022 tại thị xã Hương Thủy, tham gia giao lưu, trình diễn di sản Bài Chòi tại tỉnh Khánh Hòa và Bình Định…

Hô, hát Bài Chòi là một sáng tạo mang đậm sắc thái dân gian của cộng đồng nhân dân các tỉnh miền Trung nói chung, tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng, được đánh giá là một loại hình nghệ thuật đa dạng, kết hợp âm nhạc, thơ ca, diễn xuất và hội họa... Chính vì vậy, hô, hát Bài Chòi, hay hội chơi Bài Chòi mang một màu sắc độc đáo không phải loại hình trình diễn nào cũng có được. Nét độc đáo của nghệ thuật Bài Chòi dân gian ở Huế chính là những câu vè, điệu hò gần gũi được rút ra từ những câu ca dao, tục ngữ xưa để lại hoặc do anh hiệu, chị hiệu tự phóng tác, sáng tác. Những câu hò, vè mang nội dung ca ngợi tình yêu đôi lứa, tình yêu quê hương đất nước... từ đó, giúp chúng ta hiểu được tính cách của người dân xứ Huế mang vẻ đẹp chân chất, ngay thẳng và nhân ái. Ở Huế, nghệ thuật Bài Chòi dân gian có những nét khác biệt so với lối chơi Bài Chòi ở các tỉnh miền Trung khác như Quảng Nam, Phú Yên, Bình Định. Sự khác biệt ấy thể hiện ở nội dung câu hò, điệu hò, ở số người tham dự và số lần chơi trong một hội Bài Chòi. “Anh Hiệu” sáng tác ra những câu hò có nội dung gợi nghĩ đến những lá bài trong bộ Bài tới mang những hình vẽ dân gian đặc sắc. Hát, hô Bài Chòi góp phần tăng thêm sự hào hứng cho cuộc chơi, giúp người chơi vừa được thưởng thức điệu hò, vừa rèn trí tuệ, trở thành một trò chơi văn chương tao nhã. Hát, hô Bài Chòi là một loại hình văn nghệ không chuyên nên không có ông bầu hay đạo diễn mà diễn viên là những nông phu, nông phụ, trai gái trong làng tự nguyện làm thành viên, là những người có năng khiếu văn nghệ, có giọng hò, câu hát, có tài ứng đối điêu luyện mà trong mỗi làng, mỗi xã chỉ có vài người. Khán thính giả là những người cùng lao động, những người trong xóm, trong làng hoặc những du khách tham quan về dự hội Bài Chòi. Trò chơi Bài Chòi vừa có tính chất sôi nổi, hào hứng của làn điệu hò mái nhì, mái đẩy vừa khoan thai, trầm lắng như tâm hồn người dân xứ Huế. Thông qua nội dung của những câu hò, có thể tìm thấy trong đó sự ca ngợi tình thương yêu cha mẹ, tình nghĩa thầy trò, tình nghĩa vợ chồng, tình yêu quê hương đất nước... Không chỉ mang đậm tính nhân văn, mà nội dung các câu hát trong nghệ thuật Bài Chòi dân gian còn mang đậm tính giáo dục về đạo đức, về nhân cách, lối sống cao đẹp, hướng con người đến những giá trị, chuẩn mực đạo đức cao đẹp hơn. Ở Thừa Thiên Huế, di sản Bài Chòi hiện còn được thực hành tại các xã Thủy Thanh (thị xã Hương Thủy); thị trấn Phú Lộc, xã Vinh Mỹ, xã Vinh Giang (huyện Phú Lộc); thị trấn Sịa (huyện Quảng Điền); xã Hương Lộc (huyện Nam Đông)...

Cùng với thị xã Hương Thủy, huyện Quảng Điền cũng là địa phương thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản Bài Chòi. Bài chòi ở Quảng Điền có hai hình thức chính là “Chơi Bài chòi” và “Trình diễn Bài chòi”. Chơi Bài chòi liên quan đến một trò chơi thẻ bài trong chòi tre vào Tết Nguyên đán. Trong các buổi trình diễn của Bài chòi, anh chị biểu diễn trên các chòi, trên chiếu cói hoặc di chuyển từ nơi này đến nơi khác hoặc trong những dịp riêng tư của các gia đình. Chơi Bài Chòi cũng là một trò chơi dân gian được người dân Quảng Điền tổ chức chơi vào các dịp đầu xuân. Trong thời gian qua, được sự quan tâm của các cấp, các ngành, sự chỉ đạo quyết liệt của Ủy ban nhân dân huyện Quảng Điền, Bài Chòi đã từng bước được quan tâm phục hồi, phát triển và thường xuyên được tổ chức vào dịp Tết nguyên đán. Đặc biệt trong năm 2022, Hội Bài Chòi được tổ chức trong khuôn khổ chương trình Lễ hội “Sóng nước Tam Giang”, thu hút khá đông khán giả, bà con nhân dân tham gia.

Nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam và triển khai kế hoạch số 1258/KH-SVHTT ngày 09/6/2022 của Sở Văn hóa và Thể thao nhằm tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Bài Chòi, Sở Văn hóa và Thể thao đã chỉ đạo các phòng chuyên môn thuộc Sở phối hợp Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Quảng Điền triển khai nội dung đưa di sản Bài Chòi vào trường học nhằm giới thiệu đến học sinh, giáo viên và cộng đồng tiếp cận những giá trị của di sản nghệ thuật Bài Chòi, qua đợt tập huấn lần này, các giáo viên và học sinh được nhận diện loại hình di sản văn hóa độc đáo của Thừa Thiên Huế và miền Trung Việt Nam.

Nghệ thuật Bài Chòi hiện nay rất ít được duy trì và phổ biến sâu rộng, đặc biệt thế hệ trẻ hiện nay hầu như không được tiếp xúc hay biết đến loại hình di sản văn hóa này. Chính vì vậy, thông qua hoạt động tổ chức đưa di sản Bài Chòi vào trường học trên địa bàn huyện Quảng Điền, cụ thể là Trường Trung học cơ sở Đặng Dung nhằm giới thiệu giá trị của di sản Bài Chòi, hướng dẫn các em học sinh tập hò, hát những làn điệu Bài Chòi, trang bị các kiến thức, kỹ năng hò, hát Bài Chòi từ đó giúp các em biết trân trọng, yêu quý hơn loại hình di sản văn hóa độc đáo này. Đồng thời, việc đưa di sản Bài Chòi vào trường học tại huyện Quảng Điền sẽ giúp các em học sinh có niềm đam mê, cảm thụ các làn điệu của di sản Bài Chòi. Qua đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc nói chung, di sản văn hóa Bài Chòi nói riêng.

Nguyễn Thị Lợi
Các tin khác
Xem tin theo ngày